Deprem; Yer kabuğu kırılmalarından dolayı aniden meydana gelen titreşimler durumunda geçtikleri ortamları yayan ve sarsan bir olaydır. İnşa edilecek yapılar, dayanıklılığını önemli ölçüde tehdit etmektedir. Depremlerin yıkıcı etkisini azaltmak ve güvenli yerleşimler yapmak, her bölgeye uygun yapılar inşa etmek ve yapısal hasarı azaltmak için tüm dünyada sismik mikrobölgeleme kullanılmaktadır.
Sismik mikrobölgelemenin temel amacı, deprem hasarını en aza indirmek için bölgesel olarak sismik özellikleri ve zemin davranışlarını belirlemektir. Sismik mikrobölgeleme haritaları, yerel zemin koşullarına ve olası deprem özelliklerine bağlı olarak zemin yüzeyinde meydana geleceği tahmin edilen deprem özelliklerini göstermektedir. Sismik mikrobölgeleme haritaları jeolojik, jeoteknik ve jeofizik araştırmaları içerir.
Şehirlerdeki en büyük deprem tehlikeleri hassas yapılardır. Binanın konumu ve toprak özellikleri ne olursa olsun dayanıklı bir bina inşa etmek imkansızdır. Bu nedenle sismik mikrobölgeleme çalışmaları yapıları daha dayanıklı hale getirecektir. Bu haritalar, olası deprem tehlikesini ele almak için gereklidir.
Mikrobölgeleme işleminin temeli SPT ve CPT gibi arazi deneyleridir. Yerel zemin koşullarının bu deneyler ile belirlenmesinin ardından çalışmalara başlanır.
Coğrafi Bilgi Sistemi Kullanılması
Tüm dünyadaki karmaşık sosyal, ekonomik, çevresel vb. Sorunların çözümü için konuma dayalı karar vermede kullanıcılara yardımcı olacak büyük hacimli coğrafi veriler; Toplama, depolama, işleme, yönetim, mekansal analiz, sorgulama ve sunum işlevlerini yerine getiren bir dizi donanım, yazılım, personel, coğrafi veri ve yöntemlerdir.
Şehirlerin haritaları üzerinde yapacağımız mikrobölgeleme çalışmaları için de Coğrafi bilgi sistemi kullanılması da kaçınılmaz olmuştur.
Sismik Tehlike Analizi
• Sismik kaynakların belirlenmesi
• Sismik kaynaklardaki deprem oluşumlarının modellenmesi
• Çalışma alanı ile sismik kaynaklar arasındaki yer hareketi azalım ilişkilerinin belirlenmesi.
• Yüzeysel faylanma, heyelan, sıvılaşma ve zemin büyütmesi gibi yerel etkilerin belirlenmesi.
Simik Mikrobölgeleme nasıl yapılır?
- Öncelikle harita üzerinde arazi belirlenir.
- PGA değerleri, azalım ilişkileri kullanılarak belirlenir.
- Zemin büyütme katsayıları jeolojik, jeofizik ve jeoteknik bilgiler kullanılarak bulunur.
- Zemin büyütme katsayılarının hesaplanan PGA değerleri ile çarpılmasıyla elde edilir.
- Log (Y)=0.014+0.3 (I) (Trifunac and Brady, 1975). Burada I mercalli şiddet birimidir. Y ise zemin büyütme katsayıları ile PGA değerlerinin çarpılmış halidir. Çalışma alanının şiddet dağılımı bu formülle elde edilir.
- Yerleşim yerinietkileyebilecek fay hattı çevresinde tampon bölgeler oluşturulur.
- Olası sismik tehlike katsayıları kullanılarak tampon bölge haritası elde edilir.
- Sıvılaşabilir topraklar, jeoteknik teknikler ve SPT ve CPT gibi hesaplamalarla belirlenir.
- Gerekli sismik tehlike katsayıları kullanılarak sıvılaşmadan kaynaklanan sismik tehlike haritası elde edilir.
- Heyelan olasılığı olan alanlar belirlenir.
- Gerekli sismik tehlike katsayıları kullanılarak heyelandan kaynaklanan bir sismik tehlike haritası elde edilir.
- Deprem, zemin sıvılaşması, heyelan ve yüzeysel faylanma etki haritalarının üst üste bindirilmesi ile sismik mikrobölgeleme haritası elde edilir.
Örnek Sismik Mikrobölgeleme Çalışmaları
- Kocaeli Çayırova mikrobölgeleme çalışması
- İstanbul Asya yakası mikrobölgeleme çalışması (2009)
- Bursa Güzelyalı mikrobölgeleme çalışması
- Eskişehir mikrobölgeleme çalışması
- Isparta Mavişehir mökrobölgeleme çalışması
- Tekirdağ Altınova mikrobölgeleme çalışması
- İstanbul İlinde Olası Deprem Kaybı Tahminleri – Güncelleme Projesi
Kaynaklar
- SİSMİK MİKROBÖLGELEME ÇALIŞMALARINDA CBS (COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ) KULLANIM YÖNTEMİ Ergin ULUTAŞ1, Taciser ÇETİNOL1, İ.Talih GÜVEN1,Berna TUNÇ1, T.Serkan IRMAK1, Süleyman TUNÇ1,Deniz ÇAKA1, Metin AŞÇI1, Mithat Fırat ÖZER1
- Evaluation of Districts in Istanbul at High-Risk in the Event of a Disaster for Planning Purposes Ufuk Fatih Küçükali
- İSTANBUL İLİ SİSMİK MİKROBÖLGELEME DAHİL AFET ÖNLEME / AZALTMA ÇALIŞMALARININ SONUÇLARI Ali İskenderoğlu1
- KENTSEL MİKROBÖLGELEME ÇALIŞMALARINDA COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ TEKNİKLERİNDEN YARARLANILMASI M. Tün1, U. Avdan2, Y. Güney3
- KOCAELİ İLİ ÇAYIROVA İLÇESİ MERKEZİNDEKİ 2730 HEKTARLIK ALANIN İMAR PLANINA ESAS MİKROBÖLGELEME ETÜT RAPORU
- The Study on A Disaster Prevention / Mitigation Basic Plan In Istanbul Including Microzonation In The Republic of Turkey Final ReportVolume VSeptember 2002
- Mavikent-Isparta Örneginde Sismik Mikrobölgeleme Çalısmaları için Yerel Zemin Kosullarının Belirlenmesi Ömür Ç_MEN1*, Osman UYANIK2, Emin ELMASDERE1, Kasım Armagan KORKMAZ1, Sıddıka Nilay KESK_N1
- Altınova Bölgesi (Tekirdağ) Arazisi Mikrobölgeleme Haritalarının Jeolojik ve Geoteknik Özelliklere Bağlı Olarak Hazırlanması Sevim AVCI YENER
- İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ DEPREM RİSK YÖNETİMİ VE KENTSEL İYİLEŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI DEPREM VE ZEMİN İNCELEME MÜDÜRLÜĞÜ YÖNETİCİ ÖZETİ
- İstanbul İli Olası Deprem Kayıp Tahminlerinin Güncellenmesi Projesi Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Deprem Mühendisliği Ana Bilim Dalı
Burak Karaoğlu 