3 tarafı denizlerle çevrili ve birçok da adaya sahip olan ülkemizde değer verilmeyen bir mühendislik dalı-Kıyı Mühendisliği-
Öncelikle Kıyı Nedir ? Kıyılar nasıl oluşur ? Sorularına yanıt bulalım.
Kıyılar deniz, göl , akarsu gibi su birikintilerinin kara ile temas ettiği noktalara denir. Okyanusun açıkları da bir çeşit kıyı nitelerken bizim denizlerimizde yüzdüğümüz yerler de kıyıdır.
Kıyılar Milyonlarca yılda yavaş jeolojik değişimler ile, Binlerce yılda yavaş su seviyesi değişimleri ile , Kısa sürelerde dalgalar, akıntılar ve gelgitler ile , Uzun sürelerde ise doğa yapı etkileşimi altındaki değişimler ile oluşur
Kıyı mühendisliği nedir ?
Kıyı alanında “dalga-yapı-çevre” etkileşimini inceleyen, kıyılardan maksimum faydanın sağlanması için dalgakıran, kıyı duvarı, denizaltı boru hattı, iskele ve liman yapıları gibi birçok deniz yapısının planlanması ve tasarımını ele alan, kıyı ve denizdeki doğal kaynakların kullanılmasını hedefleyen mühendislik dalıdır.
Dünyada toplam kıyı uzunluğu 1 milyon km’dir. Bu değerin yaklaşık 600 bin km’si yerleşim yeridir. Bu yerleşim yerlerinin sürdürülebilirliği ve yapılaşması kıyı mühendisleri sayesinde mümkün olmaktadır. Bu yüzdendir ki Kıyı mühendisliği birçok teknik üniversitede saygın bilimlerden biri olarak okutulan Kıyı mühendisliği Ana bilim dalı Türkiye’de çok kısıtlı imkanlarla yapılmaktadır.
Ülkemizde kıyı mühendisliği özellikle son yıllarda önem kazanmasının ardından üniversitelerin Lisans bölümlerinde bu konu ile ilgili dersler verilmeye başlanmıştır ve bu konuda araştırmalar yapılmaya başlanmıştır. Son 30 yılda Kıyı mühendisliği dalında 100’lerce Yüksek lisans , 10’larca da Doktora öğrencisi yetişmiştir. Şu anda 8 üniversitede Lisan eğitimlerinde kıyı mühendisliği dersi verilmekte ve Lisansüstü eğitimleri verilmektedir. Üniversitelerimizin araştırma merkezlerine ek olarak Ulaştırma ve Altyapı bakanlığı bünyesinde Türkiye Denizcilik işletmeleri genel müdürlüğü vasıtasıyla Kıyı liman araştırma laboratuvarlarında temel ve uygulamalı saha çalışmaları sürdürülüyor.
Peki Kıyı mühendisliği nereden çıkmış ?
6 haziran 1944’de Normandiya çıkartmasında gereken liman yapılarının yapılırken günümüz kıyı mühendisliğinin temel araştırma konuları olan kıyı özellikleri , rüzgar, dalga iklimi, dalga tahminleri , akıntılar ve zemin araştırmaları konularında çalışmalar yapılmıştır. Bu araştırmaların sonuçları sayesinde hem bu çıkarmayı müttefik devletler kazanmıştır, hem de Kıyı mühendisliği ile ilk araştırmalar yapılmıştır.
Ülkemizde İnşaat mühendisleri ve Çevre mühendisleri lisansüstü eğitim alarak Kıyı mühendisi olabilirler. İMO Kıyı ve Deniz mühendisliği kurulu tarafından belli periyotlarda düzenlenen 9 tane Ulusal kıyı mühendisliği Sempozyumu yapılmıştı.
Bunlar ;
- 1996 Samsun
- 1998 Mersin
- 2000 Çanakkale
- 2002 Antalya
- 2005 Bodrum
- 2007 İzmir
- 2011 Trabzon
- 2014 İstanbul
- 2018 Adana
Her sempozyum sonucunda hazırlanan “Kıyı mühendisliği Sempozyumu Bildirileri” yayınlanmaktadır. Güncel Kıyı mühendisliği sorunları ve onların çözümleri için güzel kaynak görevi görmektedir.
Bu makalemi de çok sevdiğim hocam Doç.Dr.Cihan Bayındır’ın bir sözüyle tamamlayayım.
“Şanslıyız ki dalgalar ve dalga kuramı bilim tarihinin her sayfasında kendisine yer edinmiş ve birçok benzer büyük bilginlerce de sorulmuştur.”
Doç.Dr.Cihan Bayındır.
Burak Karaoğlu 